Triệu chứng gãy xương bánh chè là gì, cách sơ cứu và điều trị

Xương bánh chè là gì?

Xương bánh chè là một loại xương nằm trong cơ thể con người, nó thuộc hệ thống gân duỗi ở gối. Xương bánh chè che chở cho mặt trước của khớp gối. Mặt sau của xương bánh chè có liên quan trực tiếp đến khớp gối.

Đặc điểm về giải phẫu xương bánh chè:

– Trong cơ thể con người hệ thống duỗi gối gồm có gân cơ tứ đầu đùi, gân bánh chè và xương bánh chè. Vì vậy nếu như bạn bị gãy xương bánh chè sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gấp và duỗi gối.

– Đặc điểm cấu trúc xương bánh chè như sau: xương đặc nằm bọc bên ngoài, còn ở trong là xương xốp, xương bánh chè khi bị gãy có thể có thể chia thành nhiều mảnh khác nhau.

– Mặt trước của xương bánh chè gồm có các thớ sợi dày và chắc chắn đan chéo vào nhau.

– Hai bên của xương bánh chè sẽ có phần xương bè ra được gọi là cánh bánh chè.

Gãy xương bánh chè

Tình trạng gãy xương bánh chè còn được gọi là gãy xương phạm khớp. Trong số những trường hợp gãy xương thì gãy xương bánh chè chiếm tỉ lệ khoảng 2-4%. Nếu như bạn không may bị gãy xương bánh chè thì cần điều trị sớm càng sớm càng tốt. Khi được chữa trị đúng biện pháp thì xương sẽ liền nhanh và phục hồi chức năng tốt.

Nguyên nhân và cơ chế gãy xương bánh chè

Chấn thương do tác động trực tiếp:

Thường hay gặp nhất là do ngã đập đầu gối xuống đất hoặc do va đập vào những vật cứng khác khi đầu gối đang ở tư thế gập hoặc do bị đánh trực tiếp bằng vật cứng vào xương bánh chè.

Chấn thương gián tiếp:

Trong quá trình sinh hoạt hàng ngày, những chấn thương khi hoạt động có thể gặp ở những người chơi thể thao. Khi co gấp cẳng chân một cách đột ngột dẫn tới cơ tứ đầu đùi co gấp đột ngột khiến cho xương bánh chè bị tỳ ép mạnh lên bộ phận lồi cầu xương đùi và gây ra tình trạng gãy ngang xương bánh chè.

Đặc điểm giải phẫu khi gãy xương bánh chè

Vị trí gãy

Xương bánh chè có thể gãy ở vị trí ngang chính giữa, ở bờ trên hay ở cực dưới và một số trường hợp khác cũng có khi gãy theo chiều dọc của xương.

Đường gãy

Đường gãy xương bánh chè có thể là đường gãy ngang, gãy theo chiều dọc xương hoặc gãy thành nhiều mảnh khác nhau. Những trường hợp xương bánh chè gãy theo bề dày của xương khiến cho việc chữa trị gặp nhiều khó khăn. Khi các bác sĩ nắn chỉnh để phục hồi lại diện khớp ở mặt sau của xương bánh chè sẽ khó khăn khi kết xương.

Di lệch

Trong những trường hợp khi gãy ngang xương bánh chè khiến cho 2 đoạn bị phân cách thì đoạn trung tâm thường bị kéo lên trên, đồng thời hơi chếch ra phía ngoài phía cơ tứ ở phía đầu đùi, chính vì thế sẽ có một khe dãn cách giữa 2 đoạn gãy này.

Phần mềm mặt trước gối

Phần lớp da ở mặt trước đầu gối bị bầm dập, thường có nhiều máu tụ. Những thớ sợi ở mặt phía trước xương bánh chè bị rách và đứt, 2 cánh của bánh chè cũng bị rách. Trong những trường hợp khi gãy xương bánh chè nếu có di lệch giãn cách, những thớ sợi ở phía mặt trước của xương bánh chè sẽ bị đứt hoàn toàn. Trường hợp nếu như gãy xương bánh chè không xuất hiện di lệch dãn cách thì những thớ sợi này sẽ chỉ bị đứt một phần.

Triệu chứng gãy xương bánh chè

Những bệnh nhân gãy xương bánh chè cho rằng sau khi bị ngã đập gối xuống đất sẽ thấy đau chói ngay lập tức ở mặt trước khớp gối, sau đó không thể tự duỗi gối được.
Khớp gối bị sưng nề to
Mất những lõm tự nhiên và nếu như để một thời gian không được điều trị có thể sinh ra những vết tím bầm nằm ở dưới da.
Khi ấn vào vị trí xương gãy sẽ thấy có một điểm đau chói cố định.
Bằng tay có thể sờ thấy khe dãn cách ở giữa hai đoạn gãy.
Khám kĩ hơn, có thể phát hiện thấy dấu hiệu bập bềnh ở xương bánh chè.
Nếu như không cẩn thận, thực hiện hoat động mạnh có thể làm 2 đoạn xương gãy sai lệch vị trí lớn.
Khi các bác sĩ thực hiện chọc hút khớp gối có thể phát hiện ra nhiều dịch máu tụ ở trong khớp có lẫn váng mỡ và không đông.
Khi quan sát trên phim nghiêng các bác sĩ sẽ thấy rõ được vị trí gãy, hình thái và đường gãy cũng như mức độ di lệch, những tổn thương hỗn độn ở mâm chày và đầu dưới xương đùi.
Khi quan sát phim chụp khớp gối ở tư thế thẳng sẽ giúp phát hiện những thương tổn phức tạp như gãy mâm chày, bong tróc ở điểm bám những dây chằng chéo và dây chằng bên…

Điều trị gãy xương bánh chè

Sơ cứu

Việc sơ cứu khi gãy xương bánh chè có vai trò quyết định đến thời gian điều trị, các bước thực hiện sơ cứu như sau:

– Sơ cứu giảm đau: thực hiện tiêm những loại thuốc giảm đau tác dụng toàn thân như Promedol 0,02 x 1 ống tiêm vào bắp thịt hoặc thuốc Aspegic 0,5 x 1 ống tiêm vào tĩnh mạch chậm… Hoặc sử dụng thuốc uống như: Efferangall Codein loại 0,5 uống 1 viên…

– Tiếp theo hãy cố định tạm thời vết thương có vị trí từ 1/3 giữa đùi cho đến bàn chân trên bằng nẹp ê ke gỗ hoặc nẹp Crame trong tư thế hoằn toàn duỗi gối.

– Cuối cùng bạn hãy chuyển bệnh nhân về các tuyến chuyên khoa.

Điều trị bảo tồn bằng bó bột

+ Chỉ định: áp dụng biện pháp này đối với những trường hợp bị gãy xương bánh chè bị di lệch dưới 3mm và gãy rạn xương bánh chè hoặc chênh diện ở khớp mặt sau xương bánh chè dưới 1mm.

+ Cách thực hiện:

– Đầu tiên chọc hút hết máu tụ ở trong ổ khớp: sử dụng kim số 18 hoặc 16 chọc ở mặt trong hay ngoài khớp gối khoảng cách tới bờ xương bánh chè khoảng 1,5cm.

– Tiếp theo các bác sĩ sẽ thực hiện bó bột đùi bàn chân (bột Tutto), tư thế của bệnh nhân lúc này là duỗi gối hoàn toàn. Thời gian thực hiện bó bột đối với người lớn là khoảng 6-9 tuần.

+ Biện pháp kết hợp:

– Vật lý trị liệu

– Sử dụng thuốc chống sưng nề: achimotrypcin 5 mg, mỗi ngày uống 4-6 viên, chia làm 2 lần.

– Thuốc hỗ trợ giảm đau: Efferangal Codein, Alaxan…