Đau nửa đầu là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Đau nửa đầu là khi những cơn đau nhói dữ dội xuất hiện trên một hoặc đôi khi cả hai bên trái và phải đầu. Khoảng 3/4 người bị đau nửa đầu là phụ nữ. Đây là tình trạng đau đầu phổ biến nhất của các bệnh nhân khi đến gặp bác sĩ.

Đau nửa đầu là gì?

Hầu hết những người bị chứng đau nửa đầu đều bị chứng đau đầu khá nghiêm trọng. Người bệnh sẽ cảm thấy đau ở thái dương hoặc phía sau mắt hoặc tai, bất kỳ phần nào của đầu đều có thể bị ảnh hưởng. Ngoài những cơn đau, đau nửa đầu cũng có thể gây buồn nôn và nôn, đồng thời nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh. Một số bệnh nhân thậm chí bị mất thị lực tạm thời.

Chứng đau nửa đầu có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày nhưng thường xảy ra vào buổi sáng. Cơn đau có thể kéo dài vài giờ hoặc một đến hai ngày. Một số người bệnh bị đau nửa đầu một hoặc hai lần một tuần. Một số người bệnh thì chỉ đau một đến hai lần một năm.

Chứng đau nửa đầu không phải là mối nguy hại quá lớn đối với sức khỏe của bạn. Nhưng các cơn đau này sẽ cản trở, gây khó chịu cuộc sống hàng ngày của bạn.

→Tìm hiểu thêm về chứng đau nửa đầu sau gáy

Nguyên nhân

Các nhà nghiên cứu cho rằng chứng đau nửa đầu là do những thay đổi bất thường về mức độ các chất được sản sinh tự nhiên trong não. Khi mức độ của các chất này tăng lên, chúng có thể gây viêm. Khiến cho các mạch máu trong não sưng lên và ấn vào các dây thần kinh gần đó, gây đau.

Không có nguyên nhân chính xác gây ra chứng đau nửa đầu, nhưng một số điều sau đây sẽ làm bạn có nguy cơ bị bệnh cao hơn:

• Thông thường, chứng đau nửa đầu ảnh hưởng đến những người trong độ tuổi từ 15 đến 55.
• Có tiền sử gia đình bị bệnh này
• Phổ biến hơn ở phụ nữ.
• Bệnh thường trở nên ít nghiêm trọng hơn và ít gặp hơn theo tuổi tác.
• Bệnh có thể xảy ra bởi một số loại thực phẩm, do thay đổi nồng độ hormone của cơ thể, thậm chí là thay đổi thời tiết.

Nhiều phụ nữ bị chứng đau nửa đầu là do:

• Thiếu hoặc ngủ quá nhiều
• Bỏ bữa
• Đèn sáng, tiếng ồn lớn hoặc mùi mạnh
• Hormone thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt
• Căng thẳng và lo lắng
• Thời tiết thay đổi
• Rượu (thường là rượu vang đỏ)
• Sử dụng quá nhiều Caffeine
• Thực phẩm chứa nitrat, chẳng hạn như xúc xích, thịt
• Thức ăn chứa nhiều bột ngọt, một chất tăng hương vị có trong thức ăn nhanh, nước dùng, gia vị.
• Thực phẩm chứa chất tyramine, như pho mát lâu năm, đậu nành, đậu fava, xúc xích, cá hun khói, rượu vang.

Để xác định chính xác các tác nhân gây đau, hãy ghi chép nhật ký đau đầu. Mỗi ngày khi bạn bị đau nửa đầu, hãy ghi nó vào nhật ký của bạn theo các tiêu chí sau:

• Thời điểm bắt đầu đau
• Bạn ở đâu và làm gì khi chứng đau nửa đầu bắt đầu
• Những gì bạn đã ăn hoặc uống trong vòng 24 giờ trước khi bị đau
• Những ngày bạn có kinh nguyệt

Khi gặp bác sĩ của bạn, hãy kể về những gì bạn đã ghi lại để giúp tìm ra phương pháp điều trị phù hợp.

Các dạng đau nửa đầu

Có 2 dạng đau nửa đầu phổ biến.

Dạng 1: trước khi các cơn đau xảy ra từ 10 đến 30 phút sẽ có triệu chứng:

• Tê hoặc ngứa ran ở mặt hoặc tay.
• Cảm giác khó chịu về mùi, vị hoặc xúc giác.
• Suy giảm thị giác: Hoa mắt, nhìn thấy đèn nhấp nháy, đường ngoằn ngoèo hoặc điểm mù.

Chỉ 1/5 người bị chứng đau nửa đầu thuộc dạng này. Phụ nữ có dạng đau nửa đầu này ít hơn nam giới.

Dạng 2: còn gọi là chứng đau nửa đầu thông thường. Với dạng đau nửa đầu này, người bệnh sẽ không có các triệu chứng báo trước như ở dạng 1 nhưng cơn đau không giảm về cường độ so với dạng 1.

Triệu chứng

Phân biệt đau nửa đầu với đau đầu thông thường

So với chứng đau nửa đầu, đau đầu kiểu thông thường ít nghiêm trọng hơn. Bằng cách so sánh các triệu chứng của bạn với bảng này để xem bạn đang gặp phải loại đau đầu nào.

Nhiều người còn nhầm lẫn chứng đau nửa đầu với đau đầu viêm xoang vì cơn đau và áp lực trong xoang, nghẹt mũi, chảy nước mắt xảy ra khi bị đau nửa đầu. Để xác định chính xác xem cơn đau đầu của bạn là viêm xoang hay đau nửa đầu, hãy tự hỏi mình những câu hỏi sau:

Ngoài các triệu chứng xoang, tôi có:

1. Nhức đầu từ trung bình đến nặng
2. Buồn nôn
3. Nhạy cảm với ánh sáng

Nếu bạn có hai hoặc ba trong các triệu chứng này, thì rất có thể bạn bị đau nửa đầu kèm các triệu chứng viêm xoang. Nếu bạn bị nhiễm trùng xoang, khả năng cao sẽ bị sốt và dịch tiết mũi dày có màu vàng, xanh hoặc có máu.

Khi nào cần đến bác sĩ

Tình trạng đau đầu có thể báo hiệu một vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe. Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ về những cơn đau đầu của bạn nếu:

• Bạn bị vài cơn đau đầu mỗi tháng và mỗi lần kéo dài trong vài giờ hoặc vài ngày
• Những cơn đau đầu làm gián đoạn cuộc sống gia đình, công việc, học tập của bạn
• Buồn nôn, nôn, giảm thị giác hoặc như tê, ngứa ran
• Đau quanh mắt hoặc tai
• Đau đầu dữ dội với cổ cứng
• Đau đầu với sự nhầm lẫn hoặc mất cảnh giác
• Đau đầu kèm co giật
• Đau đầu sau một cú đánh vào đầu
• Đã từng bị đau nửa đầu, bây giờ lại bị đau nhiều hơn.

Chẩn đoán

Trước khi đến gặp bác sĩ, bạn hãy trả lời những câu hỏi:

1. Bạn có thường xuyên bị đau đầu?
2. Đau ở đâu?
3. Những cơn đau đầu kéo dài bao lâu?
4. Khi đau đầu xảy ra bạn thường làm gì?
5. Các triệu chứng khác, chẳng hạn như buồn nôn hoặc mờ mắt.
6. Tiền sử gia đình về chứng đau nửa đầu.
7. Tất cả các loại thuốc mà bạn đang dùng, ngay cả các loại thuốc không kê đơn.
8. Tất cả các loại thuốc bạn đã sử dụng trong quá khứ mà bạn có thể nhớ, liều bạn đã dùng và tác dụng phụ bạn gặp phải.

Bác sĩ cũng có thể hỏi về lịch sử sức khỏe của bạn. Bao gồm chấn thương đầu trong quá khứ và xoang hoặc các vấn đề nha khoa. Dựa vào những thông tin bạn cung cấp, bác sĩ có thể chẩn đoán chứng đau nửa đầu cho bạn chính xác nhất.

Ngoài ra, bạn có thể cần thực hiện xét nghiệm máu hoặc các xét nghiệm khác như chụp CT scan hoặc cộng hưởng từ MRI, nếu bác sĩ phát hiện điều gì khác đang gây ra đau đầu bạn.

Điều trị đau nửa đầu

Bệnh không có cách chữa khỏi hẳn dứt điểm. Một số cách điều trị triệu chứng đau nửa đầu khi chúng xảy ra sẽ giúp làm cho tình trạng đau ít xảy ra hơn và giảm nghiêm trọng hơn.

Sử dụng thuốc điều trị đau nửa đầu cấp tính. Các loại thuốc giảm đau không kê đơn như aspirin, acetaminophen hoặc NSAID (thuốc chống viêm không steroid) như ibuprofen làm giảm đau nửa đầu nhẹ. Nếu những loại thuốc này không hiệu quả với bạn, bác sĩ sẽ kê cho bạn thử dùng thuốc theo đơn là:

• Triptans, hoạt động bằng cách cân bằng các hóa chất trong não. Ví dụ như sumatriptan (Imitrex ^® ), rizatriptan (Maxalt ^® ), zolmitriptan (Zomig ^® ), almotriptan (Axert ^® ), eletriptan (Relpax ^® ), naratriptan (Amerge ^® ), và frovatriptan (Frova ^® ).
• Các dẫn xuất của ergot (ergotamine tartrate và dihydoergotamine), hoạt động tương tự như triptans.

Lưu ý:

1. Bạn không được sử dụng các loại thuốc này nếu bạn bị bệnh tim hoặc huyết áp cao.
2. Hầu hết các loại thuốc cấp tính cho chứng đau nửa đầu có tác dụng tốt nhất khi sử dụng ngay khi các triệu chứng bắt đầu. Vì thế bạn hãy nên luôn mang theo thuốc trị đau nửa đầu để phòng trong trường hợp bị đau bất ngờ.
3. Đối với những người bị đau nửa đầu cực độ, một loại thuốc hỗ trợ mạnh hơn có thể được kê đơn.

Thuốc sử dụng để phòng ngừa cơn đau xảy ra. Một số loại thuốc nếu được sử dụng hàng ngày có thể giúp ngăn chặn các cơn đau nửa đầu xảy ra. Ví dụ:

• Thuốc chống trầm cảm, như amitriptyline (Elavil ^® ) hoặc venlafaxine (Effexor ^® )
• Thuốc chống co giật, chẳng hạn như natri divalproex (Depakote ^® ) hoặc topiramate (Topamax ^® )
• Thuốc propranolol (Inderal ^® ) hoặc timolol (Blocadren ^® )
• Thuốc verapamil

Những loại thuốc này không thể ngăn ngừa được tất cả chứng đau nửa đầu, nhưng chúng có thể giúp ích rất nhiều. Liệu pháp hormon có thể giúp ngăn ngừa các cơn đau xảy ra ở những phụ nữ có chứng đau nửa đầu có liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt.

Bạn hãy hỏi bác sĩ về các loại thuốc phòng ngừa nếu:

• Triệu chứng của bạn không giảm khi sử dụng thuốc giảm triệu chứng.
• Tình trạng đau khiến bạn bỏ lỡ công việc, hoạt động gia đình hoặc các sự kiện xã hội.
• Bạn đang sử dụng thuốc giảm đau hơn hai lần một tuần.

Thay đổi lối sống.  Thực hành những thói quen này có thể làm giảm tần suất xuất hiện những cơn đau nửa đầu:

• Tránh hoặc hạn chế lao động nặng.
• Thức dậy và đi ngủ cùng một giờ mỗi ngày.
• Ăn thực phẩm lành mạnh và không bỏ bữa.
• Tham gia hoạt động thể chất thường xuyên.
• Hạn chế uống rượu và cafein.
• Tìm hiểu các cách để giảm căng thẳng.

Một số cách khác.  Phản hồi sinh học đã được chứng minh là giúp giảm đau người bị chứng đau nửa đầu. Bằng cách theo dõi và kiểm soát các phản ứng của cơ thể với căng thẳng, như giảm nhịp tim, giảm căng cơ. Những phương pháp khác, chẳng hạn như châm cứu và thư giãn sẽ giúp bạn giảm căng thẳng.

Trò chuyện vui vẻ với mọi người cũng giúp giảm chứng đau nửa đầu nếu nguyên nhân liên quan đến trầm cảm hoặc lo lắng. Tốt nhất bạn hãy thảo luận với bác sĩ để có được phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Phòng tránh

Cách tốt nhất để ngăn ngừa chứng đau nửa đầu là tìm hiểu những nguyên nhân gây ra nó để tránh hoặc hạn chế các tác nhân này. Vì chứng đau nửa đầu phổ biến hơn trong thời gian bạn căng thẳng. Nên việc tìm ra cách để đối phó với căng thẳng có thể giúp ích. Bắt đầu một chương trình thể dục hoặc tham gia một lớp học các kỹ năng thư giãn sẽ rất tốt đó.

Cần tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn nếu bạn dùng thuốc giảm đau hơn hai lần một tuần. Nếu bác sĩ đã kê đơn thuốc cho bạn để giúp ngăn ngừa chứng đau nửa đầu thì bạn hãy sử dụng chúng chính xác theo quy định. Cần báo cáo với bác sĩ của bạn nếu lượng thuốc bạn được kê đơn không giúp bạn giảm đau hơn.

Câu hỏi thường gặp